Babu Kular Khongjirem.
Ka jingkoit jingkhiah ha ka met ka phad bad ha ka bor pyrkhat pyrdain(mental health) kalong kawei na ki atiar ka jingkykhu ba kordor eh ba U Blei u la ai iangi ki briew.Ki briew kiba koit ba khiah ki lah ban jop ia kiba bun bah ki jingeh,ki diengpyngkiang (challenges) ha ka jingim jongki.Ki lah ruh ban sngewthuh kham bha(understand better) ia la ka jong ka jongduna(self weakness) ha ki kam bad ki kamram ba la bynshet ha ki ban leh.Ki lah ruh ban trei kham bha(work better) bad ki kham lah ruh ban noh synniang(contribute more better) ha ka im lang sah lang(society) ne ki shnong ki thaw bad ka ri bad ka jaitbynriew baroh.
Ki briew pat kiba duna ka bor pyrkhat pyrdain(abnormal people), lah ban tip ne ithuh na ka jingthut bad jingpynwit (disturb) ia ka kam ka jam bad ka bor jingmut jingpyrkhat jongki hi.Lah ruh ban ithuh bad sngewthuh na ka jingsngew bapher ha ka ktien ka thylliej ba ki kreni ne na ka rukom leh,rukom kren(the way they act) .Ka rukom leh bad rukom pyrkhat jongki kan pher bak-ly-bak na kito kiba biang ha ka pyrkhat pyrdain(good mental health).
Shisien ba ki briew ki biang ha ka bor pyrkhat pyrdain,ki lah ruh ban shim ia kino kino ki rai kiba dei,,kiba biang bad ba shisha(take the right decision).Ka don ruh ka jingsuk ka mynsiem(peace in mind),ka jingsuk ha ka jingim ba man la ka sngi (peace in daily life) jongki.Ka kam ka jam kin iaid beit iaid ryntih kumba ki mang ne thmu.
Ki briew kiba koit ba khiah ha ka bor pyrkhat pyrdain ki tip bad sngewthuh biang biang ban pyniaid beit iaid ryntih ia ki kam ki jam.Ki lah ruh ban synshar ia lade(self control) ha kaba leh ne trei janai ia kano kano ka kam ha ka rukom kaba dei bad ba shisha ( right direction). Ki lah ruh ban synshar ia ka jingsngew (emotion) ban lait na kano kano ka rukom pyrkhat bam jakhluit (emotion)kaba lah ban ialam bakla ne poi sha ka jingsniew hadien ha bud..Shisien ba ki koit ki khlain ha ka bor pyrkhat pyrdain,kata, ki koit ki khiah ruh ha ka met ka phad(physical health).Ki tbit bad janai ruh ha ka bor pyrkhat mynsiem(spiritual thinking).Ki lah ruh ban pyniadei bad pyniajan bad kino kino ki para briew(social relation), la ki long kiba iajan ne kiba ia jngai kampher satia.Ki nang ban pyniadei bad kiba stad ne kiba biej ruh kumjuh.Ka pyrthei mynta ka donkam eh ia ki briew kiba koit ba khiah ha ka bor pyrkhat pyrdain khang ban iaid beit iaid ryntih ki kam ki jam baroh kumba la thmu ne angnud.Hynrei,lada don pat bun kiba kiba bthi ne bym koit bym khiah ha ka jabieng jongki, ka pyrthei kan long sa tang da ki kynrum kynram( full of chaos and confusion), ka jingim ha kane ka pyrthei ruh kan long kaba dap da ka jyrwit- jyrwat bad iaid kynriang lut ki kam ki jam kat shaba leit bad kat shaba phai.
Ka Dor jong ka Jingkoit Jingkhiah ha ka bor pyrkhat pyrdain (Mental Health)
